Odczytywanie diagramu udźwigu wózka widłowego to jedna z najważniejszych i podstawowych umiejętności, jakimi obowiązkowo musi posługiwać się każdy operator. Choć wiele osób na początku ma z tym problem, to prawidłowe odczytywanie wartości z diagramu wcale nie jest takie trudne, o czym przekonasz się w naszym tekście!
W naszych poprzednich wpisach poruszaliśmy kwestie dotyczące prowadzenia książki eksploatacji oraz tego, czym jest DTR wózka widłowego. Dziś nieco bliżej przyjrzymy się temu, co stanowi jeden z podstawowych obowiązków operatora wózka zanim przystąpi do obsługi ładunków – czyli znajomości odczytywania diagramu udźwigu wózka widłowego.
Czym jest diagram udźwigu wózka widłowego?
Diagramem udźwigu określa się informację dotyczącą udźwigu nominalnego dla urządzeń, przekazywaną w formie wygodnej w odczycie tabeli lub wykresu, gdzie zazwyczaj przekazywane wartości to:
- wysokość unoszenia
- odległość środka ciężkości ładunku od czoła wideł.
Natomiast sam udźwig nominalny wózka widłowego to wyznaczona przez producenta urządzenia maksymalna dopuszczalna masa ładunku, jaką sprawny widlak może bezpiecznie unosić na daną wysokość przy konkretnym położeniu na widłach środka ciężkości tegoż ładunku.
Diagram udźwigu dla wózków jezdniowych podnośnikowych
Diagram udźwigu wózka widłowego może być inny dla każdego modelu urządzenia, dlatego nie ma możliwości nauczenia się go na pamięć. Jest on uwarunkowany przez czynniki indywidualne dla danych urządzeń, bazujące na:
- maksymalnym udźwigu,
- napędzie zastosowanym w urządzeniu,
- rodzaju masztu,
- oraz oczywiście mocy silnika i konstrukcji urządzenia.
Nawet jeśli wózki dysponują podobnymi parametrami ale pochodzą od różnych producentem, przed przystąpieniem do obsługi ładunków zaleca się sprawdzenie diagramu udźwigu wózka widłowego. Tak samo w przypadku urządzeń o różnym napędzie – diagram udźwigu dla wózka widłowego spalinowego może mieć inne wartości niż ten dla wózka widłowego elektrycznego.
Dlaczego odczytywanie diagramu jest tak ważne?
Wiele osób bagatelizuje informacje zawarte w diagramie udźwigu wózka widłowego i zalecenia dotyczące przestrzegania ich. Jest to jednak bardzo nierozsądne zachowanie, które nie powinno mieć miejsca.
Nieprawidłowy odczyt wartości z diagramu udźwigu wózka (lub też pominięcie odczytu) może być fatalne w skutkach:
- uniesienie zbyt ciężkiego ładunku na zbyt dużą wysokość może skutkować utratą stateczności wózka widłowego i jego przewróceniem,
- nadmierne obciążenie przy nieprawidłowym środku ciężkości może sprawić, że ładunek podczas unoszenia zsunie się z wideł i ulegnie uszkodzeniu / zniszczeniu, stanowiąc do tego niebezpieczeństwo dla znajdujących się w pobliżu pracowników.
Nie warto pomijać diagram udźwigu, gdyż konsekwencje takiego działanie mogą doprowadzić do uszkodzenia składowanego ładunku lub/ i wózka widłowego, a nawet spowodować urazy wśród pracowników.
Odczytywanie diagramu udźwigu wózka widłowego w praktyce
Diagram udźwigu znaleźć można na powierzchni wózka (na tabliczce znamionowej). W jaki sposób sprawdzić dane, które nas interesują podczas unoszenia ładunków? Wszystko zależy od posiadanych informacji i tego w jaki sposób rozmieszczone są one na diagramie.
Odczytywanie danych z diagramu udźwigu wózka widłowego zawsze opiera się na posiadanych dwu z trzech danych, na podstawie których wytycza się trzecią. Należą do nich:
- wysokość unoszenia,
- odległość środka ciężkości ładunku od czoła wideł,
- dopuszczalna masa unoszonego ładunku.
Poniżej szczegółowo wyjaśniamy, na czym polega każdy z tych parametrów.
Wysokość unoszenia
Wysokość unoszenia odnosi się do maksymalnej wysokości, na którą wózek widłowy może podnieść ładunek. Na diagramie udźwigu wózka widłowego, wysokość ta jest często przedstawiana w pionowej skali. Im wyżej podnosimy ładunek, tym bardziej zmienia się stateczność wózka widłowego oraz jego udźwig rzeczywisty. Zwykle udźwig wózka maleje wraz ze wzrostem wysokości podnoszenia, dlatego kluczowe jest, aby operator zawsze sprawdził na diagramie, jaki maksymalny ciężar może unieść na określoną wysokość. Nieprawidłowe obliczenie tej wartości może prowadzić do upadku ładunku lub przewrócenia się wózka.
Odległość środka ciężkości ładunku
Środek ciężkości ładunku to punkt, w którym masa ładunku jest równomiernie rozłożona. W przypadku wózków widłowych istotna jest odległość środka ciężkości ładunku od czoła wideł. Standardowo przyjmuje się, że środek ciężkości znajduje się w połowie długości składowanego produktu, jednak w przypadku ładunków o nieregularnych kształtach lub nietypowych wymiarach, może on być przesunięty. Im większa odległość środka ciężkości od czoła wideł, tym bardziej zmniejsza się udźwig wózka widłowego.
Dopuszczalna masa unoszonego ładunku
Dopuszczalna masa unoszonego ładunku to maksymalny ciężar, który wózek widłowy może unieść w danych warunkach pracy. Wartość ta, określana jako udźwig nominalny, uwzględnia idealne warunki, takie jak niska wysokość podnoszenia i centralne umiejscowienie środka ciężkości. Na diagramie udźwigu wózka widłowego można sprawdzić, jak zmienia się dopuszczalna masa unoszonego ładunku w różnych sytuacjach.
Jak połączyć te dane?
Kiedy operator ma dwie z tych trzech danych, może łatwo określić brakującą wartość. Przykładowo, jeśli operator zna wysokość podnoszenia oraz odległość środka ciężkości ładunku od czoła wideł, może z diagramu udźwigu odczytać maksymalną masę, jaką może bezpiecznie unieść. Z kolei, jeśli znana jest wysokość podnoszenia i masa ładunku, operator może sprawdzić, czy przy tej masie dopuszczalna odległość środka ciężkości ładunku pozwala na stabilne podniesienie.
Prawidłowe odczytywanie danych z diagramu udźwigu wózka widłowego ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa i efektywności pracy. Dlatego każdy operator powinien dokładnie zapoznać się z tym dokumentem i umiejętnie korzystać z dostępnych w nim informacji.
Tabela udźwigu wózka widłowego
Jak zaznaczyliśmy na wstępie zazwyczaj na wykresie czy w tabeli zaprezentowane są dwie pierwsze informacje, na podstawie, których wylicza się udźwig nominalny.
Bywają jednak także odwrotne sytuacje, gdy znana jest np. masa całkowita ładunku, który ma być unoszony, jednak konieczne jest określenie wysokości maksymalnej w celu składowania. Odczytanie danych w ten sposób również jest możliwe. Wystarczy spojrzeć na diagram i na podstawie dostępnych wartości wyznaczyć brakujące informacje.
Gdzie znajduje się środek ciężkości ładunku?
Parametrem, który pojawia się często w kontekście tego, jak odczytywać diagram udźwigu wózka widłowego jest – środek ciężkości ładunku.
Zazwyczaj znajduje się on w połowie długości składowanego towaru lub palety, na której produkty rozłożone są równomiernie. Jednak nie zawsze tak jest. Zdarza się, że z uwagi na na nietypowe gabaryty, czy nierównomierne rozłożenie ciężaru, środek ciężkości będzie umieszczony w innym miejscu, a informacja o tym powinna znajdować się na jego opakowaniu.
Diagram udźwigu wózka widłowego – podsumowanie
Odczytywanie diagramu udźwigu wózka widłowego jest umiejętnością, jaką poznaje się już na etapie szkoleń na wózki widłowe. Każdy operator wózka widłowego zobowiązany jest do przestrzegania informacji, jakie zawiera diagram udźwigu wózka w celu bezpiecznej i sprawnej obsługi transportowanych ładunków.
